Trào ngược dạ dày thực quản là gì

PKĐKHL - Trào ngược dịch và thức ăn từ dạ dày lên thực quản, đây là một hiện tượng sinh lý bình thường, xuất hiện sau bữa ăn và không tạo nên bất cứ một hậu quả nào. Khi hiện tượng này gây nên các triệu chứng hoặc tổn thương niêm mạc thực quản thì gọi là bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).

1. Trào ngược dạ dày thực quản là gì

Trào ngược dạ dày thực quản là bệnh thường gặp nhất của đường tiêu hóa. Tỷ lệ mắc bệnh ở các nước Âu Mỹ từ 10-20%, ở châu Á chỉ khoảng hơn 6%. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, tỷ lệ bệnh ở nam, nữ tương đương nhau. Ở nữ tỷ lệ bị GERD không do viêm cao hơn nam. Nam giới  bị viêm thực quản, Barrett thực quản và ung thư thực quản cao hơn nữ.

Trào ngược dạ dày thực quản là gì

2. Tại sao lại có sự trào ngược dịch từ dạ dày lên thực quản

Sở dĩ có trào ngược dạ dày thực quản là do có sự mất cân bằng giữa yếu tố bảo vệ và yếu tố tấn công. Yếu tố bảo vệ bao gồm hàng rào chống trào ngược, khả năng làm sạch acid ở thực quản, sức đề kháng của niêm mạc thực quản. Yếu tố tấn công là các thành phần trong dạ dày và tá tràng.

Chúng tôi sẽ mô tả chi tiết từng yếu tố như sau:

2.1. Yếu tố bảo vệ

 Hàng rào chống trào ngược là vùng giải phẫu tự nhiên ở người bao gồm cơ thắt thực quản dưới, vòm hoành, phần nằm trong ổ bụng của cơ thắt thực quản dưới, dây chằng hoành thực quản và góc His.

Cơ thắt thực quản dưới nằm ngay chỗ nối với dạ dày, nó có vai trò chính trong cơ chế chống trào ngược. Áp lực cơ thắt thực quản dưới thay đổi theo các khoảng thời gian trong ngày, thấp nhất sau ăn và cao nhất về đêm. Cơ thắt thực quản dưới chịu tác động của một số thuốc (Theophyllin chữa hen, thuốc chẹn kênh canxi chữa huyết áp, và nội tiết tố  Eostrogen, Progesteron..).  Một triệu chứng hay gặp khoảng 50% (từ 40-80%) phụ nữ mang thai có biểu hiện ợ nóng nhất là 3 tháng đầu (dân gian hay gọi là hiện tượng nghén). Hiện tượng này là do tác động của nội tiết tố estrogen và progesteron làm thay đổi áp lực của cơ thắt thực quản dưới và gây ra trào ngược dạ dày thực quản. Triệu chứng GERD ở người có thai khá phổ biến nhưng hiếm khi viêm thực quản và thường mất đi sau khi sinh.

Hiện nay người ta đã chứng minh vai trò của dây thần kinh X. Khi dạ dày bị giãn sẽ kích thích lên trung tâm não bộ và làm giãn cơ thắt thực quản dưới và gây ra GERD.

Khi người bệnh bị Stress sẽ làm giảm tương đối áp lực của cơ thắt thực quản dưới cũng gây ra GERD.

Thoát vị khe có vai trò quan trọng trong những GERD nặng, chít hẹp thực quản và Barrett.

Ảnh minh họa: Các biến chứng nguy hiểm của trào ngược dạ dày thực quản

2.1.1. Khả năng làm sạch acid ở thực quản.

Làm sạch acid ở thực quản được xác định bằng thời gian tác động và tổn thương của dịch vị lên lớp niêm mạc. Có 2 quá trình làm sạch khối lượng và làm sạch acid.

• Làm sạch khối lượng: nhu động của thực quản có tác động làm sạch acid ở tư thế nằm ngửa và tư thế đứng, khi ngủ sâu thì không làm sạch. Cứ 1-2 nhu động thực quản sẽ làm sạch được 15ml dịch ở thực quản.
• Làm sạch acid: vai trò của nước bọt và bài tiết của các tuyến thực quản có vai trò quan trọng trong làm sạch acid ở thực quản. Thuốc lá do nicotin tác động lên cơ thắt thực quản dưới và làm giảm bài tiết nước bọt. Các tuyến của thực quản bài tiết bicarbonate là một chất kiềm có tác dụng làm sạch acid.

2.1.2.  Sức đề kháng của niêm mạc thực quản

Bề mặt biểu mô của niêm mạc thực quản có 20-30 hàng tế bào và có khả năng chống lại sự thấm của ion hydro  (H⁺) vào trong tế bào và mặt khác nó còn có chức năng đệm và đẩy các ion ra. Khi khả năng đệm và pH bên trong tế bào giảm xuống sẽ hoạt hóa quá trình vận chuyển ngược ion H⁺. Khi tế bào không còn khả năng duy trì pH bên trong thì tế bào bị trương lên và giảm đi sức đề kháng của niêm mạc thực quản đối với các chất acid và pepsin từ dạ dày trào lên thực quản.

2.2. Yếu tố tấn công:

Các yếu tố trong dạ dày góp phần vào sinh bệnh học của GERD

• Tình trạng bài tiết acid của dạ dày rất quan trọng nhưng cơ chế tác động lên thực quản còn bao gồm cả việc hoạt hóa pepsin. Mức độ nặng của viêm thực quản liên quan đến thời gian pH dưới 4. Nhiễm vi khuẩn H.p đặc biệt là chủng cagA giúp cho tránh bị GERD thể nặng như viêm thực quản thể nặng hoặc Barrett thực quản. Nhiễm các chủng H.p có độc tố, khả năng bài tiết acid thấp do vi khuẩn này gây viêm thân vị làm teo niêm mạc dạ dày và dị sản ruột dẫn đến bài tiết acid kém.
• Trào ngược tá tràng dạ dày: acid dịch mật cũng gây viêm thực quản nhất là khi có GERD. Việc xác định chính xác trào ngược tá tràng dạ dày chỉ xác định bằng đo pH thực quản > 7. Hiện tại kỹ thuật này còn rất hạn chế ở nước ta.
• Chậm làm rỗng dạ dày: khoảng 50% bệnh nhân bị GERD có hiện tượng này và nó được coi như là một yếu tố làm nặng thêm tình trạng của bệnh.

3. Nên khám trào ngược dạ dày thực quản ở đâu
 

Hình ảnh nội soi dạ dày tại Phòng khám Đa khoa Hoàng Long

Nhiều người thường có suy nghĩ, trào ngược dạ dày thực quản chỉ là bệnh thông thường, có thể mua thuốc về tự uống ở nhà, không cần phải đi thăm khám bác sĩ làm gì? Tuy nhiên, nếu không điều trị kịp thời bệnh có thể ngày càng nặng và kèm theo nhiều biến chứng khó lường.

Để được chẩn đoán chính xác, bệnh nhân sẽ được bác sĩ chỉ định nội soi dạ dày. Phòng khám Đa khoa Hoàng Long được sáng lập bởi GS.TS Đào Văn Long, Nguyên Giám đốc Bệnh viện Đại học Y, Nguyên Trưởng khoa Tiêu hóa Bệnh viện Bạch Mai, là đơn vị đi đầu trong lĩnh vực Nội soi tiêu hóa. Tại đây có đầy đủ trang thiết bị hiện đại bao gồm 30 dàn máy nội soi thế hệ mới, 180 dây soi công nghệ cao hiện đại nhất trong khu vực. Đội ngũ bác sĩ của Phòng khám là những người giàu kinh nghiệm đã từng công tác tại các bệnh viện lớn, luôn tận tụy với người bệnh. Khi khách hàng đến thăm khám tại Phòng khám Hoàng Long sẽ hoàn toàn yên tâm với dịch vụ và chất lượng.

Thông tin liên hệ tới Phòng khám Đa Khoa Hoàng Long

- Địa chỉ:

CS1: Tầng 10 Tòa tháp VCCI, số 9 Đào Duy Anh, Đống Đa, Hà Nội - SĐT: 024 628 11 331

CS2: Tầng 18 Toà nhà CONINCO, số 4 Tôn Thất Tùng, Đống Đa, Hà Nội - SĐT: 024 320 22 331

- Hotline: 19008904

- Zalo: 0986954448

- Fanpage: www.facebook.com/phongkhamdakhoahoanglong